Biografie Ralph Rousseau
Ralph Rousseau wist al op zeer jonge leeftijd dat muziek en wetenschap zijn leven zouden beheersen. Begonnen op piano en (bas-)gitaar, combineerde hij later een conservatoriumstudie contrabas met een universitaire studie en een promotie in de natuurkunde. Beide studies sloot hij cum laude af.
Hij was als natuurkundig onderzoeker werkzaam bij bedrijven als Shell en Océ en bij wat nu het NWO-instituut Differ is. Als bassist speelde hij o.a. in het Koninklijk Concertgebouworkest, maar hij hield zich ook intensief bezig met pop- jazz- en zeker ook rockmuziek.
Rousseau’s eerste contact met de viola da gamba deed hem onmiddellijk besluiten om over te schakelen op dit zevensnarige instrument. Hij studeerde bij Jaap ter Linden en groeide razendsnel uit tot de meest prominente Nederlandse ambassadeur van de viola da gamba. Zijn cd-opnames van bekende componisten als Marais en Bach werden internationaal bejubeld en ook zijn cross-over werk wordt buitengewoon gewaardeerd. Zo werd zijn cd ‘Chansons d’amour’ bekroond met de Edison Klassiek Publieksprijs.
Zijn grote specialiteit is het prachtige oeuvre voor viola da gamba alleen.
Minstens evenveel besproken zijn Rousseau’s losse presentatie en opvallende verschijning. Zijn concertprogramma’s worden door hem zelf aan elkaar gepraat en hij weet zelfs in een grote zaal een buitengewoon intieme sfeer te creëren. De sprong naar het theater, in stukken van o.a. Gouden Kalf-winnaar Justus van Oel en geregisseerd door coryfee Han Peekel was dan ook snel gemaakt.
Als solist op de viola da gamba speelde Ralph bij o.a. het Koninklijk Concertgebouworkest, Het Gelders Orkest, de Residentie Bach Ensembles, het Noord-Nederlands Orkest, het Philharmonia Orchestra en het Krakau Philharmonisch Orkest. Hij werkte daarbij met grootheden als sir Roger Norrington, Vladimir Ashkenzy en Ivan Fisher, maar ook met musici uit andere stijlen zoals Erik Vloeimans, Lenny Kuhr en Ad Visser. Verschillende componisten droegen nieuw werk aan hem op en zijn soloconcerten brachten hem naar kamermuziekfestivals door heel Europa, de VS, Thailand en China.
Als zoon van een docent zit ook het onderwijs Rousseau in het bloed. Hij besloot daarom in 2011 zijn Master of Education te gaan halen, een studie die hij een jaar later, opnieuw cum laude, afsloot. Hij werkte enige tijd in het voortgezet onderwijs, werd daar docent van het jaar en accepteerde vervolgens een positie als universitair docent aan de Universiteit Utrecht, waar hij onderzoek doet aan intrinsieke motivatie, de diepste drijfveren van leerlingen, studenten, docenten en mensen in het algemeen.
Ralph is een gevorderd t’ai chi-beoefenaar, beoefent al 35 jaar dagelijks meditatie, beheerst de macrobiotische kookkunst en heeft een grote interesse voor geschiedenis, astronomie, astrofysica onderwijs en alles wat met luchtvaart te maken heeft. In 2009 behaalde hij zijn brevet privévlieger.
De wonderlijke combinatie van activiteiten en de lessen die daarin geleerd zijn, in combinatie met zijn onderzoek op het gebied van motivatie, maken Ralph Rousseau inmiddels tot een veelgevraagd spreker op het gebied van innerlijke drijfveren.
Interview met Ralph Meulenbroeks naar aanleiding van het verschijnen van zijn eerste solo-CD “Voix Humaines”
door Maria van Haperen (oktober 2003)
Muziek is onbevangen ervaring…is liefde
Ralph Meulenbroeks presenteert CD Voix Humaines
DUIZEL. Op Zaterdag 11 oktober presenteert Ralph Meulenbroeks zijn CD ‘Voix Humaines’ in de St. Jan Geboorte kerk aan de Groenstraat. Tijdens een speciaal concert kan iedereen kennis maken met de viola da gamba, een instrument dat een paar eeuwen geleden toonaangevend was aan de hoven van de Europese koningen. Meulenbroeks speelt een aantal werken die als solo voor de viola da gamba zijn geschreven. Een unieke kans om kennis te maken met een instrument dat een beetje in de vergetelheid lijkt te zijn geraakt en een musicus die haar als geen ander weet te bespelen.
Nog nooit van een viola da gamba gehoord? Dan bent u echt de enige niet. ‘Gamba is het italiaanse woord voor been’, onderwijst Meulenbroeks en pakt een soort van cello uit de instrumentenkoffer. ‘Maar het is dus geen cello. Dit instrument is veel ouder. Bij de strijkinstrumenten heb je twee families, die van de violen en van de viola da gamba’s. De contrabas stamt af van de laatste. Het is een heel specialistisch instrument dat je inderdaad niet zomaar krijgt aangereikt op de muziekschool, in tegendeel zelfs. Ik heb pas een jaar of acht geleden met het instrument kennis gemaakt, toen ik al klaar was met het conservatorium. Maar…ik was meteen verliefd op het geluid.’
Populair
‘Kijk, je houdt hem tussen je benen. Het raakt de grond niet. Viola da gamba’s zijn er in soorten en maten. D’r zijn kleintjes die niet groter zijn dan een viool. Het hoogtepunt van het instrument ligt rond 1730, dat is de tijd van Lodewijk XV, koning van Frankrijk. Van zijn vader, Lodewijk XIV, was de viola da gamba zelfs het lievelingsinstrument. Het werd toentertijd ook wel liefkozend de ‘koningin der instrumenten’ genoemd. Vooral populair bij de elite. Dan moet je daarbij niet denken aan grote concerten hoor. Nee, de viola da gamba werd beluisterd zoals men tegenwoordig met een cd’tje doet. De Lodewijken hadden de muziek bij allerdaagse dingen, gewoon op de achtergrond. Ken je die film Tous les matins du monde met Gerard Depardieu? Hij speelt daarin een viola da gambaspeler, Marin Marais. Die film was in Frankrijk een echte hit. Als je er daar aan refereert, dan weet iedereen meteen wat het voor instrument is.’
‘Tussen pakweg 1450 en 1750 was het waarschijnlijk het meest gewaardeerde instrument dat er bestond. Beroemde componisten als Bach, Telemann, Marais en Handel hebben een enorme hoeveelheid literatuur voor de viola da gamba geschreven. Tegenwoordig is het, voor mijn gevoel, het meest ondergewaardeerde instrument dat er bestaat. Over die plotselinge daling in populariteit bestaan verschillende theorieen. Het instrument zou niet langer hebben gepast in de trend van de negentiende eeuw, omdat het een te intieme en zachte sfeer oproept. Dat accedeerde niet met de snelle veranderingen van die tijd. Een bevriende musicoloog opperde eens de theorie dat het een ‘te elitair’ instrument was en daarom absoluut ‘not done’ na de Franse Revolutie.’
‘Veel viola da gamba’s zijn in de negentiende eeuw omgebouwd tot cello. De ondergang van de een werd de opgang van de ander. Werden de viool en cello aanvankelijk vrij ‘ordinair’ gevonden, plotseling waren ze populair. Dat heeft waarschijnlijk ook te maken met de komst van de grote orkesten in de Romantiek. Violen en cello’s zijn instrumenten die in een orkest thuis horen, terwijl de viola da gamba echt een soloinstrument is. Het hoort bij de Barok. Je kunt trouwens nog steeds zien dat de cello wel wat heeft van de viola da gamba. In plaats van C-gaten heeft de cello F-gaten en slechts vier snaren, terwijl de viola da gamba er zes of zeven heeft. Ook is de toets (de hals) van de cello veel smaller en heeft het onderaan een pin waarmee het op de grond rust.’
Concertgebouworkest
Alhoewel hij tegenwoordig in Nieuwegein woont, vindt de presentatie van zijn CD in het kleine Duizel plaats. Waarom eigenlijk? ‘Ik ben geboren in Eersel en opgegroeid in Riethoven. Wat ik met Duizel heb? Mijn vader, die zes jaar geleden is overleden, was directeur van de Grote Aerd. En een van de twee zusters die in de parochie van St. Jan Geboorte werken, Theofila, pastte vroeger op mij. Ach, ik weet het niet…de CD zal op nog wel meer plaatsen worden gepresenteerd. Maar ik ben inderdaad van hier. Heb op het Hertog Jan gezeten in Valkenswaard. Na de middelbare school ben ik natuurkunde gaan studeren en naar het conservatorium gegaan. Ja, beide studies heb ik afgerond. Heb zelfs nog een jaar bij Shell gewerkt, maar daar was ik bepaald niet gelukkig. Uiteindelijk heb ik besloten om de stap volledig naar de muziek te maken.’
Na een jaar Concertgebouworkest ging Meulenbroeks nog een stapje verder. ‘Freelance de muziek in en dat gaat goed. Ik leef nu al vier jaar van de muziek en ben voor bijna een jaar vooruit volgeboekt. Niet helemaal natuurlijk, want soms komen d’r dingen tussendoor en zo moet het ook, maar als een orkest opbelt met de vraag of ik over twee weken kan invallen voor een zieke, dan gaat dat meestal niet. Of het niet eenzaam is in je eentje? Nou, in de massa van het orkest was ik een stuk eenzamer. Bovendien speel ik niet altijd alleen. Eind van dit jaar, op 21 en 22 december, speel ik samen met Janine Jansen in Frits Philips en verder treed ik vaak samen op met haar broer David, een clavecinist en organist. Op internet kun je precies nagaan waar en wanneer en voor welk concert ik sta geboekt. Al gauw zo’n honderd per jaar. Ik kan er in ieder geval een goede boterham aan verdienen, bijna net zoveel als in mijn tijd van Shell, nou ja…bijna.’
Liefde
Kiezen voor een onzekere carriere boven een stabiele maatschappelijke positie, doe je niet zomaar. Meulenbroeks lacht: ‘Daar waren mijn ouders het ook niet helemaal mee eens. Waarom dan toch die keuze gemaakt? Dat is een heel filosofische vraag. Ik denk dat het iets te maken heeft met emotie. Bij muziek komt energie vrij die stroomt. Tijdens een concert speel ik bijna altijd uit mijn hoofd en als alles goed gaat dan gaat er energie stromen, die diep aan emoties raakt. Misschien klinkt het gek, maar dat was bij zo’n rationele studie als natuurkunde ook het geval. Ik ben niet zo’n natuurkundige die helemaal gelukkig wordt van getallen. Die blij is als een berekening uitkomt, want dan klopt alles zo mooi. Bij de natuurkunde ging het mij ook meer om de intuitieve kant. Weet je dat de meest beroemde natuurkundige ontdekkingen een sterk intuitieve component hebben? Ratio en emotie raken elkaar dus ergens. Kijk, bij muziek maken kan een soort van osmose ontstaan, die in de richting gaat van de onbevangen ervaring. Dat heeft niet meer met ego te maken. Dat is eigenlijk liefde. Als de omstandigheden goed zijn dat is het alsof muziek voor de allereerste keer doorkomt, op dat moment gemaakt wordt. De onbevangen ervaring…is liefde!’